Η ΒΙΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ Ι
Στην προηγουμενη σειρα με τιτλο "η Βιολογια της Βίας "ειδαμε πως ο ανθρωπος οπως ολα τα ζώα της γης έχει ειδικες εγκεφαλικες δομές οι οποίες ειναι υπευθυνες για τη Βία.
Το ιδιο ομως ακριβώς συμβαινει με την αγάπη .
Την αγάπη οπως συμβαινει και με την επιθετικότητα είτε με τη μορφη της ρομαντικης αγαπης του συντροφου μας ,ειτε με τη μορφη της σεξουαλικης επιθυμίας ,είτε με τη μορφη της μητρικής αγάπης αλλά και της ενσυναισθησης και της συμπαθειας προς άλλους ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΦΕΥΡΑΜΕ ΑΛΛΑ ΤΗΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΑΜΕ.
Την κληρονομήσαμε από τα ζώα που προυπήρξαν της εξελικτικής μας αλυσίδας. Και τα μερη του εγκεφαλου που ειναι υπεύθυνα για την εκφραση αγαπης ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΙΔΙΑ ΑΚΡΙΒΩΣ ΜΕΡΗ που ειναι υπευθυνα για τα ιδια συναισθηματα σε ΟΛΑ ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ.
Ειδαμε στη Βιολογια της ΒΙας πως μονο απο την ανατομία ενος ειδους μπορουμε να καταλαβουμε το περισσοτερο μέρος τoy τρόπου ζευγαρωματος του είδους.
Ετσι τα πολύ διμορφικά ζώα ειναι πολυγαμικά ενω τα καθόλου ή ελαχιστα διμορφικά ειναι κυρίως μονογαμικά ΄.Θα αφιερώσουμε ολοκληρο κεφαλαιο για να εξηγησουμε τις επόμενες μέρες το κυριαρχο mating pattern του ειδους μας.
Προς το παρόν ας περιγραψουμε τι συμβαινει στον εγκεφαλο μας όταν ειμαστε ερωτευμένοι.
Οι περιοχές που έλεγχουν την αγάπη βρισκονται κυριως -οπως και οι περιοχες της επιθετικότητας - στον αρχεγονο εγέφαλο- Γι αυτο και θηλάστικά με πολύ μικροτερο φλοιό από εμας οπως τα σκυλιά μας πχ νιωθουν έντονα συναισθηματα αγάπης προς τα αφεντικά τους.
Ετσι με το που θα δούμε το ταίρι μας ενεργοποιείται η κοιλιακη περιοχη του μεσεγκεφάλου VTA η οποία βρίσκεται κοντα σε κέντρα οπως η καταποση ,η πείνα και η διψα που ειναι βασικα για την επιβίωση μας.Η συντροφική αγάπη λοιπόν δεν είναι ένα απλό συναίσθημα .ΕΧΕΙ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ.
Αλλες 12 περιοχές του εγκεφαλου συντονίζονται μαζί όταν βλεπουμε μια εικόνα του συντροφου μας και εκρίνονται ορμόνες όπως η ντοπαμίνη που ειναι η ορμονη της έντονης προσμονής και της επιβραβευσης , αλλα και οι ορμόνες της αγάπης οπως λεγονται που ειναι η ωκυτοκίνη και η βασοπρεσίνη αλλα και η αδρεναλινη που κανει την καρδια μας να χτυπαει γρηγορα το στομάχι μας να σφίγγεται και την πιεση μας να ανεβαινει.
Η μακροχρονια αγάπη ενεργοποιεί επιπλέον περιοχές του εγκεφαλου κυρίως σε πιο γνωστικές περιοχές του φλοιού καθως πια ενεργοποιούνται πολύ λιγότερο οι πρωτόγονες περιοχές του.
Τα ερεθισματα που μπορει να ξεκινησουν τον καταράκτη των συναισθηματων της αγάπης ειναι οπτικά, ηχητικά αλλά και απτικά δηλαδη το άγγιγμα.Μεγαλο ρόλο ομως παιζει και η όσφρηση μεσω τον λεγομενων φερομονών .Η μυρωδια του μωρού μας αλλα και του συντροφου μας είναι σημαντικη τοσο για την πρωτη επαφή όσο και για το δεσιμο της σχεσης. Ενα απο τα σημαντικότερα αρωματα το Chanel Νο5 μεχρι τα τέλη της δεκαετιας του 90 φτιαχνόταν απο εκκριμα που έπαιρναν απο τους αδενες που ειναι κοντα στον πρωκτό γατών Civet . Τωρα πια έχει αντικατασταθει με συνθετικα φτιαγμενη την ιδια ουσία. Επισης η πλειοψηφία των αρωματων έχει μεσα συστατικα που ειτε φυσικα ειτε με χημική επεξεργασια προσομοιάζουν φυσικών φερομονών.
Δεν ξερω αν σας χάλασα τη ρομαντικότητα της σημερινης ημέρας αλλά να ξερετε οτι τη στιγμή που μυριζετε το ωραιο άρωμα της καλής σας ή του καλου σας αυτό εχει μεσα του ένα συνδυασμό απο παναρχαιες φερομόνες που μπορει να προέρχονται απο οχι και τόσο εκλεπτυσμένες περιοχές του σώματος. Μάλιστα σημασια στην ερωτική έλξη έχει και η μυρωδιά του ιδρώτα καθως περιέχει και αυτός τετοιες ουσίες.Σε πειράματα έχει αποδειχθει ότι πιο ελκυστική είναι η μυρωδιά του ιδρώτα απο μερες που η γυναίκα έχει ωορηξία.
Και ετσι ξεκινά άλλη μία σειρα εκλαϊκευμένης Βιολογίας για την Βιολογία της Αγάπης
Η ΒΙΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΙΙ. Ο Αλτρουισμός και η αμοιβαιοτητα
Αν νομίζουμε ότι αυτό που λέμε "ανθρωπιά" είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό κάνουμε μεγάλο λάθος.
Το ενδιαφέρον για τον διπλανό μας και κυρίως για τον συγγενή μας που είναι και γενετικά πιο όμοιος με εμάς ξεκινά από οργανισμούς που δεν μπορούμε να φανταστούμε.
Ξεκινά ακόμα και από τα φυτά. Βλέπουμε πως δέντρα που είναι κοντά σε άλλα δέντρα που είναι του δικού τους είδους δεν απλώνουν τις ρίζες τους στην ίδια έκταση που την απλώνουν όταν είναι δίπλα τους άλλα είδη φυτών.
Η ιστορία της "θυσίας για το σύνολο" στα ζώα ξεκινά ακόμα και από την ταπεινή αμοιβαδα.
Όταν υπάρχει περίσσεια τροφής τότε όλα καλά. Η κάθε αμοιβαδα καταναλώνει όσο πιο πολύ τροφή μπορεί. Όμως όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα οι αμοιβαδες συνενωνονται σε μια γέφυρα και η κάθε μία καταναλώνει τόση τροφή ώστε να φτάσει και για τις άλλες.
Αν τα πράγματα γίνουν ακόμα πιο δύσκολα τότε οι αμοιβαδες μαζεύονται σε ένα σώμα και αυτές που είναι στην εξωτερική σειρά, νεκρωνονται :"αυτοκτονούν" σχηματιζοντας ένα αδιαπεραστο τοίχωμα με αποτέλεσμα να σωθεί από το τοξικό περιβάλλον η συντριπτική πλειοψηφία των υπολοίπων.
Στα μυρμήγκια ξέρουμε πολύ καλά ότι έχουν κοινωνική δομή με αυστηρή ιεραρχία, εντελώς κατανεμημένες δουλειές και "άτομα "που θυσιάζονται για την κοινότητα.
Στα θηλαστικά τα πράγματα είναι ακόμα πιο ενδιαφέροντα.
Βιολόγοι στην Αφρική μελετώντας κάτι ποντίκια της ερήμου που χτίζουν τεράστιες φωλιές παρατήρησαν ότι σε μια αποικία ποντικών υπήρχαν λίγα ποντίκια που σε αντίθεση με τα άλλα δεν πρόσφεραν καθόλου στην κοινότητα ενώ αντίθετα έτρωγαν συνεχώς με αποτέλεσμα να παχαίνουν όλο και πιο πολύ. Κανονικοί τεμπέληδες. Ωστόσο σύντομα διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια αυτά είχαν ρόλο στην κοινωνία τους. Σε έντονες βροχές όπου υπήρχε περίπτωση να πλημμυρίσουν τα υπόγεια σπίτια τους ή σε εξωτερικούς εχθρούς που έκαναν επίθεση στις "κατακομβες" τους τότε αυτά τα ποντίκια έκλειναν με τους παχουλούς πισινούς τους τις εισόδους και προστάτευαν τους υπολοίπους.
Στις νυχτερίδες βαμπίρ βλέπουμε κάτι ακόμα πιο ενδιαφέρον.
Αυτές μένουν σε αποικίες και το βράδυ βγαίνουν προς όλες τις κατευθύνσεις για να κυνηγήσουν. Αν είναι τυχερές κάποιες από αυτές βρίσκουν ένα κοπάδι ζώων και τους απομυζουν το αίμα. Πίνουν λίγο αλλά το περισσότερο το κρατούν μέσα στα φουσκωμένα μάγουλα τους που μπορεί να κρατήσει μεγάλη ποσότητα αίματος. Επειδή όμως κάποιες δεν είναι τυχερές στην αναζήτηση τροφής αυτές που βρίσκουν αρκετό αίμα γυρίζοντας στη φωλιά ταΐζουν όχι μόνο τα δικά τους μωρά αλλά και των διπλανων μαναδων. Με τη σειρά τους οι υπόλοιπες ταΐζουν και τα δικά τους μωρά τα βράδια που αυτές δεν είναι τυχερές στην εύρεση τροφής.
Το πράγμα όμως γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον. Ερευνητές έκαναν ένα πείραμα. Έπιασαν κάποιες νυχτερίδες και τους φυσηξαν μέσα στα μάγουλα αέρα. Έτσι αυτές φαίνονταν ότι είχαν μέσα τροφή αλλά δεν είχαν. Γυρίζοντας αυτές στη φωλιά φαίνονταν να κουβαλούν πάνω τους πολύ αίμα, αλλά δεν είχαν πάρα μόνο αέρα στα μάγουλα τους και έτσι δεν τάιζαν κανένα μωρό.
Ε λοιπόν τις επόμενες μέρες καμία από τις άλλες νυχτερίδες που έφερναν τροφή πίσω δεν τάιζε τα μωρά αυτών. Ανταπέδωσαν την αχαριστία.
Στα ανώτερα θηλαστικά και ιδίως αυτά που τρέφονται από άλλα ζώα, τα σαρκοφάγα , η συνεργατικοτητα γίνεται ακόμα πιο δυνατή. Το κυνήγι ζώων αυτό καθ αυτό απαιτεί πολύ μεγαλύτερη συνεργασία από τη συλλογή καρπών και εξαναγκάζει σε ακόμα πιο κοντινή σχέση τα ζώα της ομάδας για έναν απλό λόγο. Γιατί δεν υπήρχαν ψυγεία. Έτσι όταν ένα ζώο σκοτώσει ένα άλλο μεγάλο ζώο είναι απολύτως λογικό να αφήσει τον συνεργάτη του - συνήθως συγγενή του - να καταναλώσει αυτό το κρέας αλλιώς θα πήγαινε χαμένο. Την επόμενη φορά ο άλλος θα του ανταποδώσει το καλό με την ίδια λογική. Το κυνήγι μεγάλων ζώων απαιτεί συνεργασία αλλά ταυτόχρονα και ενός είδους "αλτρουισμο". Ωστόσο αυτός ο αλτρουισμος είναι απλά κοινή λογική. Δίνεις στον άλλον ένα μέρος από το κρέας που αν δεν το έδινες θα σάπιζε άχρηστο. Και το ίδιο κάνει και ο σύντροφος σου.
Η συνεργατικοτητα των μεγάλων θηλαστικών αλλά και η συνεργασία των πρώτων ανθρωπίνων κοινωνιών βασίστηκαν πάνω στο αίμα των άλλων ζώων όπως λέει ο Βιολόγος Frans de Waal.
Η συνεργασία ατόμων στη φύση είναι τόσο μεγαλύτερη ΌΣΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΓΕΝΕΤΙΚΉ ΣΥΓΓΈΝΕΙΑ ΥΠΆΡΧΕΙ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΖΏΩΝ. To KIN SELECTION δηλαδή το να δώσει κάποιος ακόμα τη ζωή του για να σώσει κάποιον δικό του είναι βασική αρχή της Βιολογίας και όπως είδαμε παρατηρείται από τα φυτά και τις αμοιβαδες έως τον άνθρωπο. Πως δικαιολογείται όμως εξελικτικά;. Πως είναι δυνατόν κάποιος έχοντας το εγωιστικό γονίδιο όπως λέει ο Richard Dawkins να θυσιάσει τα γονίδια του για κάποιον άλλον;
Πολύ απλό λέει ο J. B Haldane ένας μεγάλος εξελικτικος Βιολόγος. Αν διασώσει κανείς με την πράξη του δύο αδέρφια ή 8 ξαδέρφια είναι σαν να έχει περάσει όλα τα γονίδια του στις επόμενες γενιές. Έτσι ακόμα και στον σκληρό Δαρβινικο κόσμο της επιβίωσης του πιο κατάλληλου, ο αλτρουισμος και η θυσία έχει νόημα ξεκινώντας από τη διάσωση των παιδιών σου και των συγγενών σου που φυσικά είναι πιο πιθανή και συμβαίνει σε όλο το ζωικό βασίλειο όπως είδαμε.
Αυτό ακριβώς περιγράφει ο W. D. Hamilton στην Inclusive fitness θεωρία του. (Hamiltons rule). Θα παλέψεις λυσασμενα να σώσεις τα παιδιά σου καθώς σώζοντας τα εξασφαλίζεις τη συνέχεια των γονιδίων σου ακόμα και εάν σου στοιχίσει τη ζωή σου. Είναι τόσο πιο πιθανή η αλτρουιστική συμπεριφορά όσο πιο μεγάλο όφελος έχει για τους γενετικά συγγενείς σου.
Και ετσι εξηγείται και η επιτυχία των κοινωνικών δομών που λέγονται θρησκείες ή έθνη. Δίνουν στα άτομα έναν κοινό συνεκτικό μύθο και αναπτύσσουν μεταξύ τους μία αδελφότητα μια "ΨΕΥΤΟΣΥΓΓΕΝΕΙΑ" (pseudokinship). Όσο πιο δυνατή είναι αυτή η αίσθηση στα άτομα, τόσο πιο πιθανή είναι η επιτυχία της κοινότητας άρα και των ατόμων που την απαρτίζουν. Και τόσο πιο πιθανό είναι να βρεθούν άτομα που θα δώσουν ακόμα και τη ζωή τους για τους υπόλοιπους της ομάδας. Και συνεπώς η εξάπλωση της ιδέας, της θρησκείας ή του έθνους γίνεται πιο πιθανή.
Ο αλτρουισμός και η προσωπική θυσία συνεπώς δεν είναι παρά ακόμα μια εξελικτική βιολογική συμπεριφορά που ευνοεί τις ομάδες που την ασκούν στο να περάσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τα γονίδια τους στο μέλλον.
Η ΒΙΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΙΙΙ. Η αγάπη μεταξύ των φύλων και το κυρίαρχο πρότυπο ζευγαρώματος του είδους.
Όπως έχουμε ξαναπεί ο άνθρωπος καθώς είναι ένα ελάχιστα διμορφικο πρωτεύον και η σεξουαλικη επιλογή του θηλυκού ευνοεί τους κουβαλητες και όχι τους χιμπατζηδες είναι είδος που κάνει δεσμούς ζευγαριών - pair bonding -.
Ωστόσο ως είδος κουβαλάει και την ερωτική κληρονομιά των προγόνων του θηλαστικών. Συνεπώς οι γυναίκες διαλέγουν και οι άντρες μάχονται για τα θηλυκά.
Έτσι ξέρουμε ότι από τα μικρά ποντίκια έως τον Homo sapiens ότι υπάρχει το Coolidge effect. Δηλαδή η έντονη ανανέωση της ερωτικής επιθυμίας στα αρσενικά με την εισαγωγή νέων διαθέσιμων ή πρόθυμων θηλυκών. Το έχουμε μετρήσει και ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στα αρσενικά από τα θηλυκά θηλαστικά όλων των ειδών. Εντελώς αναμενόμενο φαινόμενο καθώς όπως έχουμε ξαναπεί η γονική συμμετοχή και επένδυση στο παιδί είναι απείρως μεγαλύτερη για τη μητέρα. Ένα θηλυκό μπορεί να έχει στη ζωή του λίγους απογόνους αντίθετα ένα αρσενικό εκατοντάδες ή και χιλιάδες. Παράδειγμα ο Τζεγκις Χαν του οποίου η γενετική συνέχεια έχει βρεθεί σε 16 εκατομμύρια άνδρες στην Ανατολική Ασία. Έτσι το αναπαραγωγικο βιολογικό κίνητρο για εντονότερη σεξουαλικη συμπεριφορά στον άντρα είναι πολύ μεγαλύτερο. Το Coolidge effect εξηγεί και την επιτυχία της πορνογραφίας.
Συνεπώς στην αναπαραγωγή η Βιολογία ευνοεί τον διεκδικητή άντρα ενώ στη γυναίκα ευνοεί την επιφυλακτικότητα ώσπου να βρει ικανό ταίρι με εγγυήσεις γι αυτή και το παιδί της. Σε αυτή τη Βιολογική αρχή το είδος μας υπάκουσε πιστά. Έτσι στις πρώτες κοινωνίες η πολυγυνια φαίνεται πως ήταν ο κανόνας. Μόνο στο 1%των κοινωνιών βλέπουμε πολυανδρία και αυτή αφορούσε μικρούς και πολύ φτωχούς αγροτικούς λαούς όπου μια γυναίκα ήταν σύζυγος σε αδέρφια για να μην μοιράζεται ο κλήρος. Ίσως την πολυγυνια την επέβαλε και το γεγονός ότι οι άντρες αποδεκατιζονταν πιο εύκολα λόγω των πιο επικίνδυνων δραστηριοτήτων που αναλάμβαναν αλλά και των συγκρούσεων μεταξύ τους. Ήμασταν πολύ λίγοι ως είδος για να πηγαίνει χαμένη αναπαραγωγικη δυνατότητα.
Βέβαια δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι κάναμε πριν 2 εκατομμύρια χρόνια αλλά αυτό προκύπτει έμμεσα από τις έρευνες σε πρωτόγονες φυλές.
Ωστόσο παρά το ότι αυτές δείχνουν κυρίως πολυγυνια στην πραγματικότητα λίγοι την εξασκουσαν. Οι πιο πλούσιοι ή οι πιο ισχυροί . Όσοι είχαν πολλούς πόρους. Στους Ινκας μάλιστα αυτό ήταν νόμος. Ένας άνδρας είχε μία γυναίκα εκτός αν ήσουν πλούσιος οπότε μπορούσες να έχεις πολλές.
Όμως είπαμε ότι ο άνθρωπος είναι είδος pair bonding. Και ακριβώς αυτή η ικανότητα να αναπτύσσουμε ερωτικούς δεσμούς καθόρισε το ισχύον σχέδιο ζευγαρώματος του είδους. Ο άνθρωπος το θηλυκό για την ακρίβεια , έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό. Κρυφή ωορηξία. Και το ανθρώπινο θηλυκό όπως και το ανθρώπινο αρσενικό είναι διαθέσιμο με ερωτική διάθεση όλο το χρόνο ανεξάρτητα από την ωορηξία. Αντίθετα τα περισσότερα θηλαστικά έχουν ερωτική σχέση μόνο κατά τη διάρκεια του οιστρου ο οποίος ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΆΛΛΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΆ ΕΊΝΑΙ ΦΑΝΕΡΟΣ. Δεν είναι τυχαίο που ο άνθρωπος είναι γεμάτος ερωτογενεις ζώνες που μάλιστα δεν υπάρχουν στα άλλα θηλαστικά . Αυτές οι ιδιαιτερότητες φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό βιολογικό ρόλο στην ανάπτυξη της σχετικής μονογαμικότητας του είδους. Η γυναίκα είναι ερωτικά διαθέσιμη ΣΥΝΕΧΩΣ γεγονός που κάνει τη σχέση δεσμού :το pair bonding πολύ πιο δυνατό.
Ο άντρας έτσι δεν έχει ισχυρό κίνητρο να ξεστρατισει. Επιπρόσθετα η μονογαμία ενισχύθηκε από το γεγονός ότι ο άνθρωπος ήταν εκτεθειμένος σε πολλά αρπακτικά σε περιβάλλοντα εκτός ζούγκλας με ένδεια τροφής.
Όλα τα κυρίως ή αποκλειστικά μονογαμικα είδη προκύπτουν από ακριβώς αυτές τις συνθήκες. Πολλοί εχθροί, λίγοι πόροι.
Δεν θέλω να σκέφτεστε τον σύγχρονο άνθρωπο για να κατανοήσετε τα παραπάνω αλλά τον Homo habilis. Έναν άνθρωπο με μέγιστο ύψος το 1,20 και βάρος από 20 μέχρι 35 κιλά. Δηλαδή στο βάρος και στο μέγεθος ενός ήπια μεγάλου σκύλου της εποχής μας.
Ωστόσο ακόμα και σε μονογαμικα ζώα έχει διαπιστωθεί ότι περίπου το 25 % των απογόνων δεν έχει το DNA του πατέρα τους. Και φυσικά και στον άνθρωπο ένα σημαντικό ποσοστό δεν πιστοποιείται ως πατέρας αυτός που νομίζει ότι είναι.
Συμπερασματικα αν θα έπρεπε να δώσουμε το κυρίαρχο πλάνο ζευγαρώματος τους είδους μας θα λέγαμε ότι είμαστε serial monogamists κατά το serial killers. Ωστόσο ειμαστε ταυτόχρονα ένα είδος με ποικιλία σεξουαλικων συμπεριφορών ιδίως στις μη δεσμευτικές σχέσεις μας . Και αυτή η συμπεριφορά επηρεάζεται όπως φαίνεται και από τις κουλτούρες.
Όμως σαν είδος που τείνει να δημιουργεί συναισθηματικους δεσμούς και παρότι αρκετοί έχουν ψελλίσει ότι η ρομαντική αγάπη μεταξύ ζευγαριών είναι δυτική κουλτούρα οι έρευνες πολλών ανθρωπολογων τους διαψεύδουν. Η ρομαντική αγάπη υπάρχει σε σχεδόν όλες τις κουλτούρες ενώ σε λίγες απλά δεν έγινε εφικτό να διαπιστωθεί, όχι ότι δεν υπήρχε.
Η ρομαντική αγάπη είναι αυτό που παρήγαγε και παράγει ακόμα ένα μεγάλο μέρος της ζωγραφικής μας , των τραγουδιών μας, των ποιημάτων μας, της λογοτεχνίας μας . Η ρομαντική αγάπη είναι αυτό που κάνει το μυαλό μας να χάνεται, την καρδιά μας να χτυπάει γρήγορα, το στομάχι μας να σφίγγεται καθώς χιλιάδες μόρια ντοπαμινης και ωκυτοκίνης βομβαρδίζουν τον μέσο εγκέφαλο μας.
Και νομίζω πως τελικά το πρότυπο ζευγαρώματος του είδους μπορεί να συνοψισθει σε αυτό που είπε ο συγγραφέας Charles de Leusse :
'I love you' begins by I, but it ends up by you."
Η ΒΙΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ IV. Η ΜΗΤΡΙΚΗ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Φεμινίστριες όπως η Simone de Beauvoir, η Firestone, η Adrienne Rich και η Nancy Chodorow υποστήριξαν ότι «η μητρότητα είναι ένας καλά διαδεδομένος μύθος και η έννοια της μητρότητας ως φυσικής για τις γυναίκες έχει τις ρίζες της στην πατριαρχία, καθώς χρησιμεύει στο να κλειδώνει τις γυναίκες στη βιολογική αναπαραγωγή, ενώ τους αρνείται την ταυτότητα της προσωπικότητας. ή του εαυτού της έξω από την εμπειρία της μητρότητας».
Υπάρχει λοιπόν η μητρική αγάπη και η "φυσική μητρότητα" ή όλο αυτό είναι μία κοινωνική κατασκευή;
Oι ορμονικες αλλαγες στη μητερα και στον εγκεφαλο της αρχιζουν απο την πρώτη μερα της εγκυμοσύνης .Ακόμα και η πρωινή αδιαθεσία και η υπερέμμεση της κύησης οπως αρχικα προτεινε η Βιολογος Margie Prophet ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ αλλα προστατευτικός μηχανισμός σε τοξικα και τερατογόνα που τυχόν υπαρχουν σε τροφές. Γυναίκες που παρουσιάζουν αυτο το φαινομενο ειναι πολύ πιο απίθανο να αποβαλλουν .
Υπαρχουν στοιχεια από τις μελετες σε ζώα αλλά και απο τους ανθρωπους οτι οι αλλαγες αφορουν και τον όγκο του εγκεφαλου αλλα και τις νευρικες οδούς της αγάπης και της ενσυναίσθησης .Τα θηλυκά θηλαστικά σκοράρουν σταθερά κατα μεσο όρο ψηλότερα σε οποιοδήποτε τεστ αφορα αυτα τα συναισθήματα. Η Ολλανδη Νευροπεπιστήμονας Elseline Hoekzema βρήκε σε γυναικες κατα τη διάρκεια της κύησης σημαντικες αλλαγες με μειωση της φαιάς ουσίας και μεγαλες αλλαγες σε άλλα εγκεφαλικά δίκτυα .
Η αναδιαμόρφωση του εγκεφαλικου ιστου θυμιζει τις αλλαγες που γινονται στις συνάψεις κατα την εφηβεία και μαλιστα ειναι τόσο διακριτές ώστε προγραμμα υπολογιστη μπορει να καταλάβει απο τις εικόνες του εγκεφάλου αν οι εικόνες ειναι απο νεες μητερες ή απο γυναίκες που δεν είχαν γεννησει ποτέ. Με λειτουργικες μαγνητικες τομογραφιες είδαν οτι τα νευρωνικά δικτυα που αναπτυσονται αφορούν περιοχες "αυτοαντίληψης" και κοινωνικών διεργασιών οπως η σκεψη για τους άλλους.
Στο τελευταιο τριμηνο της κύησης ωστόσο βλεπουμε και στα ανθρωπινα θηλυκά μεγαλη ευαισθητοποίηση σε "εικόνες εχθρών" .Οι μελουσες μητέρες γινονται πολυ πιο ευαισθητες αφενός στο δεσιμο με τα μελλοντικά παιδια τους αφετερου αρνητικές σε επαφες με τρίτους, φαινόμενο που το βλεπουμε συχνα στο ζωικό βασίλειο των θηλαστικων οπου τα θηλυκά γινονται ιδιαίτερα εχθρικά προς τους άλλους όταν εχουν μικρά.Ολα τα θηλυκα θηλαστικα μετα τη γεννα έχουν μια κοινή παρόμοια συμπεριφορά, απομονώνονται μαζί με τα μωρά τους και αρνουνται τις κοινωνικες επαφες .Αυτο βοηθα στο δεσιμο με τα μικρα τους και τα προστατεύει ταυτόχρονα .Πιθανότατα αυτη ειναι και η κοινωνιοΒιολογική εξήγηση του 40ημερου στον δικό μας πολιτισμο.
Η στιγμή του τοκετού ειναι σημαντική. Ο βομβαρδισμός ορμονών και κυριως της ωκυτοκινης που επαγει τον τοκετο αλλα και της προλακτινης που επαγει τη γαλακτοφορία ξερουμε ότι ειναι καθοριστικές ορμόνες για την αναπτυξη σχεσεων δεσμού. Η ωκυτοκίνη εκρίνεται και στους αντρες στις σχεσεις δεσμών, αλλά σιγουρα τα επιπεδα ο τρόπος έκκρισης αλλά και ο τροπος δρασης δεν εχουν καμια σχεση με την απελευθερωση στη μητέρα.
Ο θηλασμός ενισχύει περαιτέρω αυτα τα ορμονικά ερεθίσματα.
Τεραστια σημασία σε ολα τα θηλαστικα έχει και η όσφρηση.Μελετες σε τεχνητά ανοσμικές κατσίκες έδειξαν ότι δεν μπορύσαν να ξεχωρισουν τα δικά της μωρά από ξενα όμοια στην εμφανιση ενώ τα απέριπτε όταν είχε κανονική όσφρηση.Οι μητέρες γνωριζουν τα μωρά τους απο τη μυρωδιά.
Η μητρική αγάπη και το δεσιμο με το παιδί συνεπως δεν ειναι μια απλή κοινωνική κατασκευή χωρίς αυτό να σημαινει πως δεν υπεισέρχονται οπως σε ολα τα γεγονότα της κοινωνικης μας ζωής ,στοιχεία κουλτουρας.Είναι μια πανάρχαια και ίσως η πιο βασική - μετά τις λειτουργίες διατήρησης της ζωής- βιολογική σταθερά των ανωτέρων ζώων της γης.
Επίλογος
Σε έναν ανθρώπινο κόσμο που είναι το αποτέλεσμα μεταξύ της Βιολογίας της αγάπης και της Βιολογίας της Βίας αργά αλλά σταθερά, και χωρίς διάθεση εξωραϊσμού κερδίζει η Βιολογία της αγάπης.
Το σχέδιο ζευγαρώματος, το σχέδιο της Βιολογικής αγάπης μεταξύ των φύλων διαμέσω εκατομμυρίων χρόνων εξέλιξης νίκησε την εξίσου έμφυτη τάση του για βία, τον αυτοεξημέρωσε και τον βοήθησε να φτιάξει πολιτισμό και τεχνολογία.
Σε ένα κόσμο που τα σύγχρονα Gender studies - η αστρολογία της επιστήμης - όπως λέει μια αγαπημένη ψυχή, μαθαίνει στα παιδιά μας ότι ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος που φτιάχτηκε από ιεραρχίες καταπίεσης, Πατριαρχιες και όλα είναι κοινωνική κατασκευή θεώρησα καθήκον μου να βάλω τα πράγματα στη θέση τους.
Να προσπαθήσω να εξηγήσω πως δεν είμαστε παρά το άθροισμα της ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ μας ως ελαφρώς διμορφικα πρωτεύοντα και δεν φτάσαμε εδώ ούτε από τον Αδάμ και την Εύα αλλά ούτε και χωρίς εγγενείς βιολογικές συμπεριφορές που μας χαρακτήρισαν για εκατομμύρια χρόνια.
Μέχρι τώρα είχαμε τη μοίρα ενός ακόμα θηλαστικου στον πλανήτη γη. Ήμασταν για εκατομμύρια χρόνια ένας γυμνός Αυστραλοπιθηκος ή ένας Homo habilis με ύψος 1,20 και βάρος 30 κιλά στην αχανή Αφρικανική Σαβάνα . Που δεν μπορούσε να κάνει καλά ένα άγριο σκυλί και μια μικρή ύαινα. Όχι ένας περήφανος και ξιπασμένος Homo sapiens με όπλα και τεχνολογία ικανός να πάει στο μέλλον του διαστήματος αλλά που ταυτόχρονα ξεχνάει το παρελθόν του στη γη.
Η ιστορία του Ανθρώπου ξεκινά περίπου πριν από 5 χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο δεν είναι αυτή η πραγματική του ιστορία.
Η πραγματική ιστορία του ξεκινά εκατομμύρια χρόνια πριν, από το γενεαλογικό δέντρο των θηλαστικών και μετά των πρωτευόντων. Και αυτή ήταν ξερή, στυγνή, αμολυντη Βιολογία. Και όταν ήρθε η κουλτούρα, δεν έφυγε η Βιολογία. Ήταν και είναι εδώ. Αμείλικτη. Να παλεύει για την απόλυτη εξουσία της.
Από εδώ και πέρα χάρις στην αυτοεξημέρωση μας, τον μεγάλο μας μετωπιαίο φλοιό, την τεχνολογία μας και τον πολιτισμό μας κοιτάμε άλλους πλανήτες. Η Βιολογία μας είναι το παρελθόν μας και η πορεία μας στο χρόνο. Είναι η αδιαμφισβητη βάση μας αλλά όχι εξ ολοκλήρου το μέλλον μας.
Όπως πολύ σωστά λέει ο Μίλαν Κούντερα σε ελεύθερη μετάφραση :"
Ο άνθρωπος προχωρά με βήματα μέσα στην ομίχλη. Όταν κοιτάζει στο παρελθόν για να κρίνει τους ανθρώπους , το μονοπάτι των προγόνων του φαίνεται καθαρά. Κοιτάζοντας πίσω βλέπει τον δρόμο, βλέπει τους ανθρώπους να προχωρούν αλλά δεν βλέπει την ομίχλη."
Ελπίζω να κατάφερα να ξεκαθαρίσω αρκετή από την ομίχλη αυτή. Σας ευχαριστώ πολύ και πάλι.